Đặc sản chuối hột cô đơn giúp người dân thắng lớn

Dù không nổi tiếng và được dùng rộng rãi như chuối hột Bắc Kạn nhưng chuối hột cô đơn đang là một đặc sản bán rất chạy. Loại chuối hột này đã em về cho người trồng thu nhập lên đến 60 – 70 triệu đồng/ năm.

Chuối hột cô đơn – giống chuối khác lạ

Chuối hột cô đơn hay còn gọi là chuối mồ côi có tên khoa học là Ensele glaucum (Roxb) E. E Cheesman (Musa glauca Rozb), thuộc họ Chuối – Musaceae. Cây có thân giả cô độc, đơn kỳ quả, phù ở phần gốc, cao từ 3 – 5m. Lá chuối cô đơn mốc, phiến to như các loại chuối khác, dài từ 1,4 – 1,8 mét. Buồng chuối nghiêng, có mo xanh không rụng, nải chuối đầu lưỡng hoặc cái, nải sau đực. Quả chuối hột cô đơn dài 9 – 12cm, đường kính 3,5cm, hạt ít, to hơn 1cm, hạt màu đen, rốn lõm sâu.

Ông Hoàng Kim Sơn, Trạm Trưởng Vườn Quốc gia Xuân Sơn, huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ (một trong những khu vực có chuối hột cô đơn mọc tự nhiên) cho hay, chuối cô đơn còn có tên khác là chuối bạc hà. Sở dĩ cây có tên như vậy là vì cả đời cây chuối chỉ mọc một mình, khác hẳn với các loài chuối bình thường mọc theo từng cụm, khóm. Gốc chuối to kềnh, khi trưởng thành có đường kính lên đến 45 – 50cm, thân cây mập mạp, nhiều bẹ ôm ấp. Cây chuối có nhiều điểm rất khác biệt.

– Thứ nhất, chuối cô đơn tự sinh sôi bằng hạt chứ không phải bằng phần củ dưới đất. Từ khi nảy mầm đến lúc chết nó vẫn cô đơn chứ nhất định không chịu đẻ cây con.

– Thứ 2, tất cả các bộ phận trên cây như thân cây, lá cây, hoa chuối đều có màu xanh cốm.

– Thứ 3 là chỉ khi đông đến chuối hột cô đơn ở khu vực Vườn Quốc gia Xuân Sơn mới trổ buồng. Buồng trổ ra có các nải xếp kin kít, bìu ríu nhau chứ không tách ra như các giống chuối khác. Trên buồng có nhiều mo xanh được xếp chồng liên tiếp lên nhau trông giống hệt bông hoa sen.

– Cuối cùng, khi quả chuối hột cô đơn trên buồng chín vàng mọc cũng là lúc thân cây từ từ héo rũ rồi chết đi.

Ngoài khu vực Vườn Quốc gia Xuân Sơn, huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ, chuối hột cô đơn còn mọc nhiều ở Tây Ninh, thậm chí được xem như một đặc sản của tỉnh này. Thực tế, dù không được nhiều người dùng trên cả nước biết đến nhưng chuối hột cô đơn đã rất quen thuộc với đồng bào dân tộc.

Người dân tộc thường dùng phần lớn các bộ phận trên cây chuối hột cô đơn để làm thuốc như: Hạt chuối hột cô đơn được dùng để sắc uống hỗ trợ điều trị sỏi thận (cũng có thể dùng quả phơi khô). Củ cây chuối hột cô đơn giã nát ép lấy nước uống để ổn định đường huyết, phòng ngừa bệnh tiểu đường. Trẻ em bị táo bón có thể vùi chuối chín vào bếp cho chín đen rồi ăn (tương tự như chuối hột thông thường).

Ngoài ra, nước sắc quả chuối hột cô đơn còn hỗ trợ điều trị đái rắt, lá và vỏ được dùng làm thuốc lợi tiểu, giảm phù thũng; rễ được sắc uống để giảm cảm mạo, đau bụng…..

Loại chuối đem lại giá trị kinh tế cao

Chuối hột cô đơn phát triển quanh năm. Cây chuối này thường mọc tự nhiên ở các khu vực núi cao. Khi hạt chín rơi xuống đất, gặp điều kiện thuận lợi thì cây sẽ mọc, phát triển và ra quả. Thường thì từ khi mọc cho đến khi thu hoạch trái sẽ mất khoảng 2 – 2,5 năm,

Chuối hột cô đơn ra rất nhiều hoa. Nải có 2 hàng, thường thì nải đầu là cái, nải sau là đực. Quả chuối thuôn, dài, to khoảng 10 – 12 x 3,5cm. Hạt không dày như chuối hột thông thường, to, có màu đen tuyền với phần rốn lõn sâu. Do hạt thường có kích thước gấp 1,5 đến 2 lần so với hạt chuối hột rừng thông thường nên 1 buồng chuối hột cô đơn có thể thu được 4 – 6kg hạt.

Để bảo tồn giống chuối hột cô đơn quý hiếm, năm 2016, Hội Nông dân tỉnh Ninh Thuận đã phối hợp với Ban Hợp tác quốc tế Trung ương Hội Nông dân Việt Nam, Trường Cao đẳng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bắc Bộ khảo sát việc thực hiện mô hình bảo tồn, phát triển giống hột cô đơn tại xã Phước Bình, huyện Bác Ái.

Đến nay, chuối hột cô đơn đang giúp người dân xã Phước Bình thắng lớn với thu nhập từ 60 – 70 triệu đồng/ năm. Bởi thương lái rất ưa chuộng loại chuối hột cô đơn độc đáo với nhiều công dụng cho sức khỏe này. Trên thị trường, chuối hột cô đơn không chỉ được bán dưới dạng quả tươi mà còn được bán dưới dạng quả ép khô, hạt khố với giá hạt dao động từ 90 – 300.000 đồng/ kg….